Catur Sembah wonten ing Gambuh Serat Wedhatama

1.      SEMBAH RAGA

Sembah raga menika lakunipun tiyang kang lagi/calon “ngolah batin”. Nyuciake diri ngangge sarana banyu, kangge rasa ngormati wayah/wektu. Ing jaman semana dereng nate kenal ajaran kang kebak tabir. Nembe niki wonten tiyang nunjukaken hasil rekaan amalanipun aneh aneh. Menawi mboten salah, kados santri kidul. Kadang kados santri Dul (gundul), sakdawane pinggir pesisir pacitan. Ewon uwong percoyo, ngasal anggere ngomong, kesusu kepingin weruh cahyaning Gusti kinira bisa tinemu. Nganti anti kepinginan kang gedhe, nanging tiyang mboten mangertos menika nalaripun salah kaprah. Menawi jaman semana, tertib teratur runtut harmonis. Sariat mboten dicampur adukkalihan olahipun batin. Lajeng mboten nggawe bingung kangge kang nyembah Gusti. Saget sinebut olah, kang sifatipun ajeg lan tekun. Saklerese, sarian  menika anakku, kasilipun sariat menika saget nyegerake awak supados luwih apik.

Tiyang kang seger awakipun, awak, otot, daging, kulit lan balung sum sumipun dados seger. Mengaruhi getih, gawe ati tentrem, ngresiki kekusutanipun batin. Menika menurutipun kula. Ananging amargi tiyang menika beda beda, ugi beda garis nasib saking Gusti. Sakbeneripun mboten cocok

2.      SEMBAH CIPTA

Sembah iki kena kasebut sembah kalbu. Kaya sing uwis kacithak ning tembang gambuh:

Samengkon sembah kalbu/ yen lumintu uga dadi laku/ laku agung kang kagungan narapati/ patitis teteking kawruh/ meruhi marang kang momong.

Sembah cipta iki kalebu sembah kalbu utawa sembah ati. Dudu sembah gagasan utawa angan-angan.

Umpamane sembah cipta digunakaken kanggo banyu kanggo ngresiki kotoran utawa najis, sembah cipta iku dadi larangan utawa batesan kanggo manungso saengga ora nindakaken tindakan sing gawe dosa.

Bersuci iku ana 4 cara. Sing kepisan yaiku ngresiki seko hadast utawa najis lahiriah. Kepindo ngresiki seko perbuatan kang gawe dosa lan ngelanghar aturan. Katelu ngresiki

ati seko perasaan tercela. Kaping papat ngresiki ati seko apa wae sing ana kecuali Allah. Carane ngresiki hadast utawa najis yaiku nganggo banyi wudhu. Thaharah sing kaping telu lan papat yaiku ngosongaken ati saka perbuatan kang ora terpuji.

3.      SEMBAH JIWA

Ingkang diajaraken sembah kaping tiga inggih kagem Hyang sukma (jiwa). Kedah dipunhayati wonten ing urip saben dintenipun. Diusahakaken supados saged ngraih sembah jiwa menika.

Tingkah laku olah batin kedah dijaga. Njaga kasucining jiwa kalihan kedah kemutan menawi benjing, bakalipun wonten alam ingkang abadi, sauwise alam donya kang mboten saklawase menika.

Cara njaginipun inggih menika kanthi nguwasani, njupuk, ngiket, saha ngrangkul kenceng tigang jagad ingkang dikuwasani. Kedah ngandelaken keyakinan saha iman. Amargi donya menika pancen abot anggenipun njalani.

Inggih pancena urip ing donya menika mboten gampil. Kita mboten pareng larut utawi kegawa gemerlaping donya menika, ingkang saged damel jiwa kita risak.

Dalanipun inggih saking luyut. Inggih menika bates antaraning lahir kalihan batin. Kedah tetep sabar ngadepi “alam donya ingkang saged nghanyutaken”. Ati – ati saha waspada, ingkang saged nuntasaken amung jiwa kita piyambak.

4.      SEMBAH RASA

Ing mengko bakal tak wulang. Ganti sumembah kaping papat. Sembah kanthi trusing batin kang murbeng dumadi. Wis ora ana kang disalahke. Menang jroning batin.